Gjyshja është shtrirë brenda në arkën e drunjtë e nuk flet asnjë fjalë. Ka mbyllur sytë, ndërsa gojën gjysmë të hapur ia kanë lidhur me shami. Nëna më pëshpërit se para se t’i merrej goja, gjyshja kishte përmendur emrin tim. Tre tezet, krejt në të zeza, më puthin fort në të dyja faqet, ndërsa më e madhja, Fatimeja, ma bën me shenjë që t’ua lë rradhën nipçeve të tjerë, por unë nuk dua të dëgjoj dhe vazhdoj ta mbaj gjyshen vetë në kurriz. Nuk arrita ta shoh dot për herë të fundit. Gjatë të gjithë kohës kam qenë larg dhe përherë i zënë me punë. Sa mora vesh mandatën, i hipa autobusit të parë që nisej për në Berat. Deshi i madhi Zot dhe ja: arrita të paktën ta mbaj mbi sup për herë të fundit.

Nuk e di se çfarë i kanë veshur, ndoshta rrobat më të shtrenjta, ndoshta atë fustan zie që e bleu me kursimet e veta. Sa herë thoshte e shkreta gjyshe:

“Këto rroba të mira do t’i vesh për në varr.” Hapte sepeten dhe nxirrte që andej një fustan akllazi të zi, një shami koke të zezë, një palë shapka plastike. Më dridhej mishi dhe leqet e këmbëve, kur shikoja rrobat e vdekjes që gjyshja i ruante thellë në sepeten e drunjtë për merak. Qaja në heshtje, kur mendoja se ajo, njeriu më i dashur i jetës sime, do të vdiste një ditë. Përfytyroja botën, sesi duhej të ishte pa të: një botë ngjyrë gri, me një diell të venitur dhe të ngrënë, reliev i njëtrajtshëm, pastaj i mundur hiqja dorë. Nuk arrija dot ta përfytyroja botën pa gjyshen. Ajo botë pa të më dukej e frikshme. Njëherë mbaj mend se i kërkova gjyshes që t’i vishte ato rroba për mua, por gjyshja ma preu shkurt, duke më thënë se ato rroba ishin për të shkuar në botën tjetër.

“E lava për herë të fundit me duart e mia,” thotë nëna, ndërsa përpiqet të më fshijë lotët, që më rrjedhin çurkë. “Ishte dobësuar aq shumë sa ishte bërë sa një grusht! Ditët e fundit nuk arrinte të kuptonte më. Nuk njihte asnjë në fytyrë. Fliste gjysma fjalësh të ngatërruara dhe krejtësisht pa kuptim. Njëherë dha shpirt. Ktheu kokën mënjanë dhe nxori nga goja një shkumë të bardhë. Thashë, të paktën nuk vuajti shumë, por ulërima e tezes tënde, Fatimesë, e solli prapë në vete! As e gjallë e as e vdekur, ndenji në krevat edhe dy javë të tjera.”

Nëna më rrëfen në detaje çastet e fundit të gjyshes, ndërsa mua më duket sikur lëviz diçka brenda në arkën e drunjtë. Ndjej zërin e ëmbël të gjyshes. Vërej duart e saj të vyshkura të dalin nga poshtë dërrasave e të më përkëdhelin ngadalë. Më duket sikur jam nëntë vjeç, në fshatin Remanicë të Beratit, në fshatin ku kaloja shpesh pushimet verore. Ato duar të thara dhe me gunga, sikur më lajnë përsëri me atë ujin e përvëluar e të përzier me finjë. Ajo unaza e martesës në gishtin e gjyshes më vret përsëri. 

“O të keqen, o gega i mamasë! Të vrau mamaja, ty të keqen?” dëgjoj zërin e saj të ëmbël. “Pa hajt të të mbështjell me këtë jorganin prej akllazi që ta kam bërë vetë. Do të të japë mamaja qumësht me biskota. Dajë Tomorri do të na sjellë pastaj pak kulloshtër. Të pëlqen kulloshtra ty, të keqen?” 

Qëkur u ndava nga gjyshja, nuk kam provuar më as kulloshtër dhe as bullaz. A e dini se ç’është bullazi? Ca peta prej brumi të gatuara në gjalpë, të mbështjella si gërshet që piqen në furrë dhe brenda kanë gjizë.

E mbaj mbi sup dhe nuk më besohet se ajo, njeriu më i dashur në botë ka vdekur. Dajallarët hedhin nga një grusht dheu! Hedh dheun me lopatë e gjithçka më duket si një lojë krejtësisht pa kuptim. Gjyshja nuk ka vdekur. Ja ku më shfaqet në krah dhe më puth lehtë në faqe. Njësoj si atëherë kur isha nëntëvjeçar dhe ne të dy loznim lojën e vdekjes. Gjyshja bënte sikur vdiste dhe unë filloja të ulërija sa të më hante gurmazi nga frika dhe ankthi. Kur e shihte se gjithçka e kisha marrë shumë seriozisht, gjyshja e linte lojën përgjysmë. “Përmendej” dhe më përqafonte me krahët e saj të brishtë.

Tashmë ajo zbret poshtë me litarët që lëshohen ngadalë nga dy varrmihës truptharë. Ngul vështrimin tim mbi dërrasat, që mbulohen nga dheu i lagësht. Dalloj një dorë që thyhen dërrasat. Pastaj një dorë tjetër. Varrmihësit lëshojnë litarët e ia mbathin nga sytë këmbët. Të gjithë ikin me të katra. Vetëm unë qëndroj përballë asaj arke, ku duket se diçka shumë e rëndësishme po ndodh. Një trup i vdekur gruaje ngrihet ngadalë në këmbë. E vështroj thellë në sytë e zbrazët. Ka një shkëlqim të ndezur, si kongjijtë e oxhakut në atë fshat të bukur buzë Osumit. Është gjyshja ime. Më zgjat krahët. Më përqafon fort! Aq fort, sa futet ngadalë brenda meje. Ndjej dhimbje trupore. Më dhembin kockat. Mishi. Organet e mia të brendshme. Më dhembin damarët. Gjyshja depërton brenda meje, ashtu e veshur dhe e mbuluar me kokrriza dheu. 

Që nga kjo ditë, ngado që shkoj, më duket sikur marr me vete gjyshen time të vdekur.

https://www.smashwords.com/books/view/613758